Pierwszą z kobiet związanych z Błoniem, o której warto pamiętać, jest CECYLIA PLATER-ZYBERKÓWNA.
Związana jest z naszym miastem, ponieważ
gmina Błonie (dokładnie Pass) to jej miejsce urodzenia. W roku 1851 ojciec Cecylii Kazimierz Plater-Zyberk nabył pałac oraz ziemie
passkie, o obszarze około 1500 morgów (ekwiwalent 375 hektarów) i tam
przeważnie zamieszkiwał.
W Passie 8 maja 1853r. urodziła się niezwykła kobieta,
pedagog, działaczka społeczna i publicystka Cecylia Plater-Zyberkówna. Chrzest
odbył się w kościele w Błoniu. Pochodziła z rodziny hrabiowskiej; była
córką hrabiego Kazimierza Plater-Zyberka oraz Ludwiki Teodory Eleonory Borewicz herbu Prus. Korzenie rodu Platerów sięgały
Westfalii, ich „gniazdo” rodzinne to zamek w
miejscowości Broel. II człon nazwiska Cecylii pojawił się w
XIX w., kiedy jej dziadek Michał ożenił się z
Izabellą Heleną Syberg i za zgodą
cara Aleksandra I od 1803 r. dołączył nazwisko żony do swojego (podobno zastrzeżono
to w intercyzie). Dość szybko drugi człon nazwiska Syberg spolszczono na
Zyberk. Nasza bohaterka miała starszego brata Tadeusza Michała (ur. się
31.03.1843, zm. 06.06.1918; po śmierci ojca na krótko właściciel majątku w
Passie, odsprzedał go Henrykowi
Halpertowi - synowi poprzedniego właściciela Ludwika Halperta).
Swoją
edukację Cecylia rozpoczęła w domu rodzinnym, uczyły ją nauczycielki polskie i
zagraniczne. Wartości, które
wyniosła z domu, to przede wszystkim wiara i patriotyzm. O jej umiłowaniu
ojczyzny świadczy fakt, że – mając 9 lat – postanowiła naśladować swoja kuzynkę
Emilię Plater i uciekła z domu, aby przystąpić do powstania styczniowego.
W wieku 13 lat nasza bohaterka zaczęła naukę w szkole prowadzonej przez siostry Sacre-Coeur w Poznaniu. W tym czasie zmarła jej mama. W 1870r., Cecylia zamieszkała z ojcem w majątku Szlosbergu w Kurlandii. Tam założyła i prowadziła szkółkę dla wiejskich dzieci. W 1875r. zmarł ojciec Cecylii. Po jego śmierci wyjechała do Paryża, gdzie w latach 1879-1880 uczęszczała do szkoły rzemiosł. Po powrocie do kraju osiadła w Warszawie.
Cecylia postanowiła nie zakładać
rodziny. W 1880 roku wstąpiła do bezhabitowego zgromadzenia sióstr Posłanniczek Najświętszego Serca
Jezusowego (przyjmując imię Maria od Stóp Chrystusowych) i przez kilka lat
pełniła obowiązki przełożonej warszawskiego domu tego zgromadzenia.
W
1880 r. zakupiła w Warszawie przy ulicy Pięknej 24 plac dla potrzeb
zgromadzenia i rozpoczęła budowę domu. Na ten cel i na działalność oświatową
przeznaczyła swój ogromny posag. W 1883r., mimo problemów ze strony rosyjskich
władz, otworzyła Zakład Przemysłowo-Rękodzielniczy dla dziewcząt. Pod szyldem tego zakładu odbywało się tajne
nauczanie języka polskiego, historii i geografii Polski. Od pierwszych lat
istnienia szkoły prowadzono w niej ponadto tzw. „seminarium pod kluczem”,
kształcące w sposób zakonspirowany nauczycielki. Po
I wojnie światowej placówka uzyskało prawa szkoły średniej, stając się jedną z
najlepszych (i zarazem najdroższych) w Warszawie. Na przełomie lat 20. i 30. XX
w. kształciła ponad 500 uczennic rocznie; szkołę tę ukończyły m.in. pisarka
Kazimiera Iłłakiewiczówna, działaczka ruchu robotniczego Róża Luksemburg,
aktorka Lucyna Winnicka, aktorka, reżyser i scenograf Krystyna
Zachwatowicz-Wajda. Po II wojnie światowej
przez wiele lat szkoła nie mogła działać, skonfiskowano też jej majątek. W
latach 90-tych majątek został zwrócony, w 1993 roku została ponownie otwarta szkoła podstawowa. W 1998 roku
otworzono Liceum im. Cecylii Plater–Zyberkówny, w 1999 roku – gimnazjum.
Obecnie szkoła jest prowadzona przez Towarzystwo Oświatowe im. Cecylii
Plater-Zyberkówny.
W
1891 r. Cecylia Plater-Zyberkówna założyła również Szkołę Gospodarczą w
Chyliczkach pod Piasecznem. Jej celem było przygotowanie kobiet do prowadzenia
gospodarstwa wiejskiego. Hrabianka stała się w ten sposób jedną z prekursorek kształcenia
zawodowego kobiet. W 1895 roku
przekształcono szkołę w Szkołę Żeńską Gospodarstwa Wiejskiego, a po odzyskaniu
przez Polskę niepodległości w 1918 roku w Wyższą Szkołę Gospodarczą dla Kobiet. W książce „Piaseczno kobietami słynące” czytamy, że program
nauczania tej placówki obejmował kształcenie w dziedzinie gospodarstwa
domowego, były tam przedmioty takie jak: kuchnia, spiżarnia, piekarnia,
mleczarnia, hodowla drobiu i trzody chlewnej, wyrób przetworów owocowych,
jarzynowych i mięsnych, ogrodnictwo, ratownictwo, pralnia i porządki domowe,
ale też etyka, pedagogika, ekonomia, prawoznawstwo i higiena. Wykłady
prowadzone przez profesorów warszawskich były na wysokim poziomie. W czasie istnienia szkoły
hrabianka trzykrotnie wyjeżdżała za granicę do Niemiec, Francji, Finlandii,
Danii, Szwecji, Szwajcarii, gdzie zwiedzała podobne zakłady i skąd sprowadzała
nowoczesne urządzenia gospodarcze i najwydajniejsze rasy bydła i drobiu. Do
1939r. przez
mury tej szkoły przeszło 1800 uczennic. W 1942 r. budynki zajęli Niemcy. W tym czasie zarówno budynek
szkoły i pozostałe zabudowania zostały zdewastowane. Na szczęście zniszczenia
nie były zbyt poważne i już we wrześniu 1945 roku uczennice wróciły do nauki. Wówczas
placówka nosiła nazwę Liceum Żeńskie Gospodarstwa Wiejskiego. Kilka lat później
szkołę upaństwowiono i przekształcono w Państwowe Liceum Żeńskie
Rolniczo-Gospodarcze. W 1960r. przy ul. Chyliczkowskiej wybudowano drugi gmach
szkoły i tu splatają się losy dwóch placówek. Liceum Rolniczo-Gospodarcze
przeniosło się na ul. Chyliczkowską 20, gdzie funkcjonuje do dziś już jako
Zespół Szkół nr 3 im. Cecylii Plater-Zyberkówny, kształcąc przyszłych
ogrodników, weterynarzy i hodowców koni. W pałacu w Chyliczkach w 1998 roku, powstało prywatne I Katolickie Liceum
Ogólnokształcące im. Cecylii Plater-Zyberkówny.
W obu założonych przez Cecylię Plater-Zyberkównę szkołach, od
początku ich istnienia, obowiązywała zasada, że 25% miejsc jest zarezerwowanych
dla uczennic pochodzących z niezamożnych rodzin, których nie było stać na
opłacanie nauki. Były one zupełnie lub częściowo zwalniane z opłat, ale
zobowiązywano je do tego do tego, że gdy będą dorosłe i jeśli będą miały
wystarczające dochody, spłacą swój „dług” szkole, wnosząc opłaty na naukę innej
niezamożnej uczennicy.
Cecylia Plater-Zyberkówna organizowała też liczne kursy zawodowe, między innymi z zakresu pedagogiki i
księgowości; wygłaszała
także prelekcje na tematy związane z religią, kształceniem młodzieży, życiem
rodzinnym i społecznym oraz pisała artykuły i książki; wydała także dwa
modlitewniki (dla kobiet i mężczyzn). Część swojego dorobku pisarskiego
publikowała pod pseudonimami bądź kryptonimami (m.in: C. P. Z., X. Bogusław,
Przyjaciółka Młodzieży, Świerszcz, Wrzos).
Z
jej inicjatywy powstało w 1905r. Towarzystwo Przyjaciół Młodzieży. Zaangażowała się również w powołanie domu opieki nad ubogą
dziatwą, warszawskiego domu sierot po robotnikach, ochrony studenckiej. Dzięki jej
inicjatywie powstały również: Związek Katolicki Kobiet Polskich, Akademia
Kobiet, Stowarzyszenie Ziemianek i czasopismo „Prąd”.
Od 1913 r. nasza bohaterka ze względu na pogarszający się stan zdrowia przestała pracować w szkole przy ul. Pięknej, nadal jednak sprawowała nad nią opiekę, zastrzegając sobie jej katolicki, prywatny charakter. Hrabianka zmarła na zapalenie płuc 6 stycznia 1920 r. Została pochowana w grobie rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 41, rząd 5, miejsca 25, 26, 27).
(wykorzystano:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Cecylia_Plater-Zyberk
https://www.polacyzwyboru.pl/bohaterowie/biogramy/cecylia-plater-zyberk
https://www.przegladpiaseczynski.pl/artykul/35,cecylia-plater-zyberkowna
https://poslanniczki.blogspot.com/2012/11/cecylia-plater-zyberk-jej-idea-kobiety.html
https://blogocecylii.blogspot.com/2013/
.jpg)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz