Kolejna nasza bohaterka. Hania przygotowała prezentację o Pani Halinie Urbanik, z domu Bełkowskiej, ps. Hanka. To była bardzo ciekawa kobieta, o niezwykłym życiorysie. Zachęcam do zapoznania się z jej życiorysem zamieszczonym w prezentacji na stronie szkoły.
https://sp2blonie.edupage.org/text/?text=text/text170&subpage=3
Oba zdjęcia - Muzeum Ziemi Błońskiej
Dzisiaj poszłyśmy na cmentarz, żeby odnaleźć groby błonianek, którymi się zajmujemy, i zapalić na nich znicze. Udało nam się dotrzeć do wszystkich poszukiwanych miejsc, choć wcale nie było to takie łatwe; błoński cmentarz jest coraz większy. Pomogła nam aplikacja: https://www.ecmentarze.pl/parafia/blonie - polecamy!
Grób Ireny Przybysz
Kolejna mało znana, a warta pamięci błonianka - LEOKADIA JAWORSKA. Nad odtworzeniem dziejów tej wspaniałej kobiety pracowała Lila.
LEOKADIA JAWORSKA
Urodziła
się w 15.02.1902 roku. Pochodziła z rodziny Mańkowskich, jej rodzice to: Jan
Mańkowski i Anastazja z Nowickich Mańkowska; w okresie międzywojennym prowadzili
skład materiałów budowlanych i opałowych. Miała kilkoro rodzeństwa, znalazłam
informację o 3 siostrach Marii Honoracie, Pelagii Janinie, Czesławie Annie i 1
bracie Antonim Janie.
W
1926 roku ukończyła studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim, została
doktorem medycyny, co w tamtych czasach było ewenementem; niewiele kobiet,
zwłaszcza w małych miejscowościach kończyło studia, szczególnie medyczne.
W
1927 roku wyszła za mąż za 28-letniego Wiktora Jaworskiego, syna Władysława Jaworskiego
i Stanisławy z Pągowskich Jaworskiej. Wiktor Jaworski był inżynierem dróg i mostów;
mieli troje dzieci: Władysława (ur.1928), Jerzego (ur.1930) i Annę (ur.1943).
Podczas
okresu międzywojennego Leokadia Mańkowska prowadziła własny gabinet lekarski. Po
wybuchu wojny, od pierwszych dni września organizowała szpital w salce
parafialnej przy ulicy Senatorskiej; jako jedyna lekarka pełniła tam służbę,
innych lekarzy wysłano na front; niektórzy nigdy nie wrócili (np. Stefan
Szparaga, który został zamordowany przez Rosjan w Charkowie). W szpitalu była
jedyną lekarką, lecz nie jedyną osobą pełniącą tam służbę. Przy rannych krzątały
się sanitariuszki, głównie harcerki, pracowali tam też m.in.: akuszerka pani
Wałaszewska, sanitariusz Tomasz Głowacki i ochotniczka Janina Janiszewska.
Po
wkroczeniu Niemców do Błonia służyła w wojskowym szpitalu jenieckim. Jej małżonek
przez całą wojnę był przewodniczącym Rady Głównej Opiekuńczej.
Leokadia
Jaworska przeżyła wojnę; po jej zakończeniu pracowała w błońskiej przychodni
jako pediatra. W latach pięćdziesiątych przeżyła osobistą tragedię, w 1952 roku
jej najstarszy Władysław został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa pod
zarzutem usiłowania obalenia ustroju.
Zmarła
3 IX 1978 roku. Pochowana na błońskim cmentarzu (Sektor: P Rząd: 3
Kwatera: 1-2-3).
ŹRÓDŁA
·
Obecne. Kobiety w historii Błonia – katalog
wystawy zorganizowanej w Muzeum Ziemi Błońskiej od 8 III do 15 IV 2023r.
·
Smoliński Jan: Region Błonie w walce z
okupantem hitlerowskim 1939-1945, Błonie 1994
·
https://metryki.genealodzy.pl/index.php?op=pg&ar=8&zs=0402d&sy=4510&kt=1927&plik=044-045.jpg
·
https://metryki.genealodzy.pl/index.php?op=pg&ar=2&zs=0065d&sy=1906&kt=1&plik=019-022.jpg
Leokadia Jaworska z rodzicami i rodzeństwem (u góry, pierwsza z prawej). Wszystkie zdjęcie ze zbiorów Muzeum Ziemi Błońskiej.
.jpg)
Leokadia Jaworska z mężem
Obejrzyjcie też prezentację na stronie szkoły: https://sp2blonie.edupage.org/text/?text=text/text170&subpage=2Dzisiaj Julka, poszukując informacji o przedwojennej nauczycielce SP2 Kunegundzie Rzepeckiej, odwiedziła Kancelarię Parafialną, gdzie miała możliwość przejrzenia dokumentów kościelnych sprzed 78 lat. Znalazła tam zapisy dotyczące zgłoszenia śmierci Pani Kunegundy, która zginęła 17 stycznia 1945r. Dziękujemy Księdzu Jarosławowi i Pani Gieni za umożliwienie skorzystania z parafialnego archiwum. Dziękujemy też Panu Piotrowi; wspólnie udało się nam znaleźć prawdopodobne miejsce pochówku K. Rzepeckiej, którego od dawna szukaliśmy!!!
Zdjęcia własne.
Pierwszą z kobiet związanych z Błoniem, o której warto pamiętać, jest CECYLIA PLATER-ZYBERKÓWNA.
Związana jest z naszym miastem, ponieważ
gmina Błonie (dokładnie Pass) to jej miejsce urodzenia. W roku 1851 ojciec Cecylii Kazimierz Plater-Zyberk nabył pałac oraz ziemie
passkie, o obszarze około 1500 morgów (ekwiwalent 375 hektarów) i tam
przeważnie zamieszkiwał.
W Passie 8 maja 1853r. urodziła się niezwykła kobieta,
pedagog, działaczka społeczna i publicystka Cecylia Plater-Zyberkówna. Chrzest
odbył się w kościele w Błoniu. Pochodziła z rodziny hrabiowskiej; była
córką hrabiego Kazimierza Plater-Zyberka oraz Ludwiki Teodory Eleonory Borewicz herbu Prus. Korzenie rodu Platerów sięgały
Westfalii, ich „gniazdo” rodzinne to zamek w
miejscowości Broel. II człon nazwiska Cecylii pojawił się w
XIX w., kiedy jej dziadek Michał ożenił się z
Izabellą Heleną Syberg i za zgodą
cara Aleksandra I od 1803 r. dołączył nazwisko żony do swojego (podobno zastrzeżono
to w intercyzie). Dość szybko drugi człon nazwiska Syberg spolszczono na
Zyberk. Nasza bohaterka miała starszego brata Tadeusza Michała (ur. się
31.03.1843, zm. 06.06.1918; po śmierci ojca na krótko właściciel majątku w
Passie, odsprzedał go Henrykowi
Halpertowi - synowi poprzedniego właściciela Ludwika Halperta).
Swoją
edukację Cecylia rozpoczęła w domu rodzinnym, uczyły ją nauczycielki polskie i
zagraniczne. Wartości, które
wyniosła z domu, to przede wszystkim wiara i patriotyzm. O jej umiłowaniu
ojczyzny świadczy fakt, że – mając 9 lat – postanowiła naśladować swoja kuzynkę
Emilię Plater i uciekła z domu, aby przystąpić do powstania styczniowego.
W wieku 13 lat nasza bohaterka zaczęła naukę w szkole prowadzonej przez siostry Sacre-Coeur w Poznaniu. W tym czasie zmarła jej mama. W 1870r., Cecylia zamieszkała z ojcem w majątku Szlosbergu w Kurlandii. Tam założyła i prowadziła szkółkę dla wiejskich dzieci. W 1875r. zmarł ojciec Cecylii. Po jego śmierci wyjechała do Paryża, gdzie w latach 1879-1880 uczęszczała do szkoły rzemiosł. Po powrocie do kraju osiadła w Warszawie.
Cecylia postanowiła nie zakładać
rodziny. W 1880 roku wstąpiła do bezhabitowego zgromadzenia sióstr Posłanniczek Najświętszego Serca
Jezusowego (przyjmując imię Maria od Stóp Chrystusowych) i przez kilka lat
pełniła obowiązki przełożonej warszawskiego domu tego zgromadzenia.
W
1880 r. zakupiła w Warszawie przy ulicy Pięknej 24 plac dla potrzeb
zgromadzenia i rozpoczęła budowę domu. Na ten cel i na działalność oświatową
przeznaczyła swój ogromny posag. W 1883r., mimo problemów ze strony rosyjskich
władz, otworzyła Zakład Przemysłowo-Rękodzielniczy dla dziewcząt. Pod szyldem tego zakładu odbywało się tajne
nauczanie języka polskiego, historii i geografii Polski. Od pierwszych lat
istnienia szkoły prowadzono w niej ponadto tzw. „seminarium pod kluczem”,
kształcące w sposób zakonspirowany nauczycielki. Po
I wojnie światowej placówka uzyskało prawa szkoły średniej, stając się jedną z
najlepszych (i zarazem najdroższych) w Warszawie. Na przełomie lat 20. i 30. XX
w. kształciła ponad 500 uczennic rocznie; szkołę tę ukończyły m.in. pisarka
Kazimiera Iłłakiewiczówna, działaczka ruchu robotniczego Róża Luksemburg,
aktorka Lucyna Winnicka, aktorka, reżyser i scenograf Krystyna
Zachwatowicz-Wajda. Po II wojnie światowej
przez wiele lat szkoła nie mogła działać, skonfiskowano też jej majątek. W
latach 90-tych majątek został zwrócony, w 1993 roku została ponownie otwarta szkoła podstawowa. W 1998 roku
otworzono Liceum im. Cecylii Plater–Zyberkówny, w 1999 roku – gimnazjum.
Obecnie szkoła jest prowadzona przez Towarzystwo Oświatowe im. Cecylii
Plater-Zyberkówny.
W
1891 r. Cecylia Plater-Zyberkówna założyła również Szkołę Gospodarczą w
Chyliczkach pod Piasecznem. Jej celem było przygotowanie kobiet do prowadzenia
gospodarstwa wiejskiego. Hrabianka stała się w ten sposób jedną z prekursorek kształcenia
zawodowego kobiet. W 1895 roku
przekształcono szkołę w Szkołę Żeńską Gospodarstwa Wiejskiego, a po odzyskaniu
przez Polskę niepodległości w 1918 roku w Wyższą Szkołę Gospodarczą dla Kobiet. W książce „Piaseczno kobietami słynące” czytamy, że program
nauczania tej placówki obejmował kształcenie w dziedzinie gospodarstwa
domowego, były tam przedmioty takie jak: kuchnia, spiżarnia, piekarnia,
mleczarnia, hodowla drobiu i trzody chlewnej, wyrób przetworów owocowych,
jarzynowych i mięsnych, ogrodnictwo, ratownictwo, pralnia i porządki domowe,
ale też etyka, pedagogika, ekonomia, prawoznawstwo i higiena. Wykłady
prowadzone przez profesorów warszawskich były na wysokim poziomie. W czasie istnienia szkoły
hrabianka trzykrotnie wyjeżdżała za granicę do Niemiec, Francji, Finlandii,
Danii, Szwecji, Szwajcarii, gdzie zwiedzała podobne zakłady i skąd sprowadzała
nowoczesne urządzenia gospodarcze i najwydajniejsze rasy bydła i drobiu. Do
1939r. przez
mury tej szkoły przeszło 1800 uczennic. W 1942 r. budynki zajęli Niemcy. W tym czasie zarówno budynek
szkoły i pozostałe zabudowania zostały zdewastowane. Na szczęście zniszczenia
nie były zbyt poważne i już we wrześniu 1945 roku uczennice wróciły do nauki. Wówczas
placówka nosiła nazwę Liceum Żeńskie Gospodarstwa Wiejskiego. Kilka lat później
szkołę upaństwowiono i przekształcono w Państwowe Liceum Żeńskie
Rolniczo-Gospodarcze. W 1960r. przy ul. Chyliczkowskiej wybudowano drugi gmach
szkoły i tu splatają się losy dwóch placówek. Liceum Rolniczo-Gospodarcze
przeniosło się na ul. Chyliczkowską 20, gdzie funkcjonuje do dziś już jako
Zespół Szkół nr 3 im. Cecylii Plater-Zyberkówny, kształcąc przyszłych
ogrodników, weterynarzy i hodowców koni. W pałacu w Chyliczkach w 1998 roku, powstało prywatne I Katolickie Liceum
Ogólnokształcące im. Cecylii Plater-Zyberkówny.
W obu założonych przez Cecylię Plater-Zyberkównę szkołach, od
początku ich istnienia, obowiązywała zasada, że 25% miejsc jest zarezerwowanych
dla uczennic pochodzących z niezamożnych rodzin, których nie było stać na
opłacanie nauki. Były one zupełnie lub częściowo zwalniane z opłat, ale
zobowiązywano je do tego do tego, że gdy będą dorosłe i jeśli będą miały
wystarczające dochody, spłacą swój „dług” szkole, wnosząc opłaty na naukę innej
niezamożnej uczennicy.
Cecylia Plater-Zyberkówna organizowała też liczne kursy zawodowe, między innymi z zakresu pedagogiki i
księgowości; wygłaszała
także prelekcje na tematy związane z religią, kształceniem młodzieży, życiem
rodzinnym i społecznym oraz pisała artykuły i książki; wydała także dwa
modlitewniki (dla kobiet i mężczyzn). Część swojego dorobku pisarskiego
publikowała pod pseudonimami bądź kryptonimami (m.in: C. P. Z., X. Bogusław,
Przyjaciółka Młodzieży, Świerszcz, Wrzos).
Z
jej inicjatywy powstało w 1905r. Towarzystwo Przyjaciół Młodzieży. Zaangażowała się również w powołanie domu opieki nad ubogą
dziatwą, warszawskiego domu sierot po robotnikach, ochrony studenckiej. Dzięki jej
inicjatywie powstały również: Związek Katolicki Kobiet Polskich, Akademia
Kobiet, Stowarzyszenie Ziemianek i czasopismo „Prąd”.
Od 1913 r. nasza bohaterka ze względu na pogarszający się stan zdrowia przestała pracować w szkole przy ul. Pięknej, nadal jednak sprawowała nad nią opiekę, zastrzegając sobie jej katolicki, prywatny charakter. Hrabianka zmarła na zapalenie płuc 6 stycznia 1920 r. Została pochowana w grobie rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 41, rząd 5, miejsca 25, 26, 27).
(wykorzystano:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Cecylia_Plater-Zyberk
https://www.polacyzwyboru.pl/bohaterowie/biogramy/cecylia-plater-zyberk
https://www.przegladpiaseczynski.pl/artykul/35,cecylia-plater-zyberkowna
https://poslanniczki.blogspot.com/2012/11/cecylia-plater-zyberk-jej-idea-kobiety.html
https://blogocecylii.blogspot.com/2013/
.jpg)
Po statystyce czas na poszukiwania historyczne. Postanowiłyśmy zdobyć w różnych źródłach wiadomości o wybranych błoniankach; najpierw tych, które już nie żyją. Wybrałyśmy 6 kobiet: Cecylię Plater-Zybertównę, Irenę Przybysz, Kunegundę Rzepecką, Leokadię Jaworską, Mariannę Nowicką, Halinę Urbanik. Kiedy nasza Pani zaproponowała nam zajęcie się właśnie tymi paniami, byłyśmy trochę przestraszone; o żadnej z nich nie słyszałyśmy! Jesteśmy pewne, że nasze koleżanki i koledzy również nic o nich nie wiedzą; warto więc zaprezentować je szerszej grupie osób.
Dzisiaj ćwiczyłyśmy szukanie informacji w różnych źródłach, w tym w Internecie. Dostałyśmy też super pomoc: katalog wystawy, która została zorganizowana na wiosnę 2023r. w Muzeum Ziemi Błońskiej "Obecne kobiety w historii Błonia". Znalazłyśmy tam zwięzłe informacje o 17 błoniankach i dużo zdjęć. Teraz czas na dalsze poszukiwania!
Na koniec zostawiliśmy błońską oświatę.
Ze zdobytych danych wynika, że w błońskich instytucjach oświatowych zdecydowanie dominują kobiety; szczególnie dużo jest ich wśród nauczycieli. Tylko w szkołach średnich zatrudnionych mężczyzn (bez podziału na nauczycieli i pracowników obsługi) jest ok 20-35% ; w pozostałych typach szkół, w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i w przedszkolach liczba pań przewyższa znacząco liczbę panów. Jak widać zawód nauczyciela jest bardzo sfeminizowany.
Dane przekazane przez Panią Sylwię (dotyczące naszej szkoły) świadczą też o tym, że bardzo mało młodych osób wybiera zawód nauczyciela; procent osób najstarszych trochę nas zdziwił i przestraszył. Jeśli do szkoły nie przyjdą młodzi nauczyciele, a najstarsi odejdą na emeryturę, kto będzie uczył?
OŚWIATA
PORADNIA PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA w
BŁONIU
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
24 |
96% |
1 |
4% |
PRZEDSZKOLE NR 2 PROMYCZEK w BŁONIU
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
55 |
96% |
2 |
4% |
PRZEDSZKOLE NR 3 z ODDZIAŁAMI
INTEGRACYJNYMI im. J.BRZECHWY w BŁONIU
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
50 |
96% |
2 |
4% |
PRZEDSZKOLE NR 4 STOKROTKA w BŁONIU
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
47 |
94% |
3 |
6% |
PRZEDSZKOLE NR 5 w RADZIKOWIE
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
13 |
93% |
1 |
7% |
PRZEDSZKOLE NR 6 ISKIERKA w BIENIEWICACH
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
15 |
88% |
2 |
12% |
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 1 im. M.KOPERNIKA w
BŁONIU
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
53 |
80% |
13 |
20% |
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 z ODDZIAŁAMI
INTEGRACYJNYMI im. J.KORCZAKA w BŁONIU
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
81 |
87% |
12 |
13% |
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 3 im. H.KOŁŁĄTAJA w
BŁONIU
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
41 |
84% |
8 |
16% |
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 4 im. M.M. KOLBEGO w
BŁONIU
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
39 |
89% |
5 |
11% |
SZKOŁA PODSTAWOWA im. JANA PAWŁA II w
BIENIEWICACH
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
49 |
86% |
8 |
14% |
I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE im.
W.BRONIEWSKIEGO w BŁONIU
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
27 |
66% |
14 |
34% |
ZESPÓŁ SZKÓŁ im. M.WAŃKOWICZA w BŁONIU
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
62 |
76% |
20 |
24% |
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 z ODDZIAŁAMI
INTEGRACYJNYMI im. J.KORCZAKA w BŁONIU
|
NAUCZYCIELE |
ADMINISTRACJA I
OBSŁUGA |
||||||
|
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
|
66 |
90% |
7 |
10% |
10 |
67% |
5 |
33% |
Nauczyciele SP2
|
Wiek |
Kobiety |
Procent |
Mężczyźni |
Procent |
Razem |
Procent |
|
Poniżej 30 lat |
2 |
3% |
2 |
29% |
4 |
5% |
|
30-39 lat |
15 |
23% |
2 |
29% |
17 |
23% |
|
40-49 lat |
23 |
35% |
2 |
29% |
25 |
34% |
|
Powyżej 50 lat |
26 |
39% |
1 |
13% |
27 |
37% |
|
Razem |
66 |
|
7 |
|
73 |
|
Funkcje
kierownicze w jednostkach Oświaty w Błoniu sprawują w przewadze kobiety. Są one
dyrektorkami: PPP, wszystkich przedszkoli gminnych, SP1, SP2, SP3, SP4. Większość
pełni tę funkcję od co najmniej 10 lat. Panowie stoją na czele SP w
Bieniewicach i obu szkół średnich. Sprawują funkcję od co najmniej kilkunastu
lat.
.png)
